Νηστεία εἶναι ἡ τροφός τῶν ἀρετῶν. Πλήν ὅμως, ὄχι στέρηση τροφῶν -ἄρνηση- μή τό ἕνα μή τό ἄλλο, ἀλλ’ ἐγκράτεια. Ὁλοπρόθυμη ὑπακοή καί συμμόρφωση μέ τό θέλημα τοῦ Πλάστη καί Θεοῦ μας. Κατά τόν μακαριστό Γέροντα Σωφρόνιο, ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ βάση τῆς Ὀρθοδόξου ἀσκήσεως. Σύμφωνα μέ τό Γραφικό Λόγιο, πού διαβάζουμε στό Α΄ βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τήν Γένεση, «οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ ἤ δ’ ἄν ἡμέρᾳ φάγεσθαι ἀπ’ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γεν. 3΄ 17). Σκοπός τῆς ἀπαγορεύσεως αὐτῆς εἶναι ἡ ἄσκηση τῆς τελείωσης μέσῳ τῆς αὐθυπέρβασης τῆς φιλαυτίας καί τοῦ “ἐγώ” μας. Ἀλλ’ ὅμως ἡ νηστεία δέν εἶναι αὐτοσκοπός. Οὔτε ξεκομμένη σώζει. Εἶναι μέσο τῆς μεγάλης ἁλυσίδας τῶν ἀρετῶν. Καί οἱ δαίμονες “νηστεύουν”. Δέν τρῶνε καθόλου!, ἀλλ’ δέν ἠμποροῦν νά σωθοῦν, καθότι δέν κάνουν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἐργάζονται πρός δόξαν Θεοῦ.
Ἀκόμα, διδασκόμαστε ἀπό τά ἀποφθέγματα τῶν Πατέρων τῆς Ἐρήμου, νά μήν εἴμαστε σωματοκτόνοι, ἀλλά παθοκτόνοι!… Γιαυτό, πέρα ἀπό τό εἶδος, ποσότητα καί πνεῦμα, ποιοῦντες ἐλεημοσύνη, μέ τήν πλατειά σημασία τῆς λέξης – “πλουτοῦτες κατά Θεόν” ποὖναι τό 90% τοῦ νοήματος τῆς νηστείας καί μόλις τό 10% ἡ νηστεία τῶν τροφῶν. «Νηστευέτωσαν χεῖρες, πόδες, ὦτα (ἀκοή), ὀφθαλμοί…» [Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος]. Γιαυτό λοιπόν, ὁ σκοπός τῆς ἀπαγόρευσης εἶναι ἡ τελείωση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός, τοῦ προσφέρει τήν εὐκαιρία νά ἀσκήση τά θεόσδοτά του προσόντα (τήν λογικότητα καί τό αὐτεξούσιο) καί νά φτάση στήν κατά Χάριν Θέωση. Τό μέσο εἶναι ἡ σωστική ὑπακοή. Ἡ ἐλεύθερη καί ἀνεκβίαστη τήρηση τῆς ἐντολῆς τῆς νηστείας. Τό δέντρο καί ἡ ἀπαγόρευση, λένε οἱ Πατέρες τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι «ὕλη στό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου».
Αρχιμανδρίτης Επιφάνιος (ΕΥΘΥΒΟΥΛΟΥ)